Четверг, 28.03.2024, 14:37
Приветствую Вас Гость | RSS
Главная | Е.П.Шестаков - Эрчимэн | Регистрация | Вход
Меню сайта
Форма входа
Поиск
Календарь
«  Март 2024  »
ПнВтСрЧтПтСбВс
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Архив записей
Наш опрос
Оцените мой сайт
Всего ответов: 15
Друзья сайта
  • Официальный блог
  • Сообщество uCoz
  • FAQ по системе
  • Управление образованием Мегино-Кангаласского улуса
  • Павловская СОШ
  • Майинская гимназия
  • Статистика

    Онлайн всего: 1
    Гостей: 1
    Пользователей: 0
    Быраминская ООШ им.Е.П.Шестакова-Эрчимэн

    Егор Петрович Шестаков - Эрчимэн

         1928с. ыам ыйын 31 кунугэр Мэцэ Хацаласка Холгума нэhилиэгэр Чуеллэрэ алааhыгар бааhынай дьиэ-кэргэнигэр тереебутэ. Бырама начаалынай, Наахара сэттэ кылаастаах оскуолатын бутэрбитэ.

         1945-50сс. Дьокуускайдаа5ы художественнай училищены бутэрэн, Амма орто оскуолатыгар уруhуй, черчение учууталынан улэлээбитэ. Дойдутугар колхоз председателинэн улэлээбитэ.

         1960-65сс. Москватаа5ы А.М.Горькай аатынан литературнай институту уерэнэн бутэрбитэ.

         1966с. Саха Государственнай университетыгар саха тылын уонна литературатын кафедратыгар сэбиэдиссэйдээбитэ уонна преподавателинэн улэлээбитэ. Манна улэлиир кэмигэр айар студеннары тумэн, "Сэргэлээх уоттара” литературнай кружогу тэрийэн салайбыта." Чолбон” сурунаал отделын сэбиэдиссэйинэн улэлээбитэ.

    Эрчимэн - критик

         Эрчимэн туох баар эрчимин, ейун-санаатын, дууhатын критика курдук литература уустук салаатыгар уурар уонна ити идэтинэн саха аа5ааччыларыгар киэцник биллэр-кэрэхсэнэр. Саха литературатыгар критика5а анаммыт маннык кинигэлэрэ бэчээттэнэн тахсыбыттара: «Аhа5ас санаалар»(1968с), «Арай мин умайбат буолуум»(1973с.), «Оруел кэриэhэ» (1977с.), «Оксекулээх еруу тыыннаах» (1995с.). Литература атын керуцнэригэр проза5а, поэзия5а, биллэр ситиhиилэрдээх, ойуулуур искусство5а сыhыаннаах, эдэр ыччаты иитиигэ опыттаах буолан, Эрчимэн критикэ салаатыгар киирсэргэ толору бэлэмнээ5ин ааhан, дьиц - чахчы дьо5урдаах, айыл5аттан этитиилээх талааннаах киhи. Критика литератураны кытта иэл – тиэл биир таhымца турар, уус – уран айымньы курдук умсугутар, итэ5этэр куустээх буолуохтаах. Ити туhунан нуучча улуу суруйааччыта Н.В.Гоголь бэргэнник этэн турар: «Критика, основанная на глубоком вкусе и уме, критика высокого таланта имеет равное достоинство со всяким оригинальным творением: в ней виден разбираемый писатель, в ней виден еще более сам разбирающий». Кырдьык, Эрчимэн критикатын туhунан санаан кердеххе ити Гоголь ирдиир бары балаhыанньалара бааллар эбит. Кини суруйбут угус ыстатыйалара уус – уран айымньыттан туох да итэ5эhэ суох урдук таhымнаах, ханнык ба5арар аа5ааччыны долгутар, итэ5этэр куустээхтэр. Эрчимэн литературнай критик быhыытынан кууhэ ылсыбыт тематын урут соччо кыайтарбатах эстетическэй еттунэн дирицник ырытарга дьулуhуутугар сытар. Онуоха туох ааттаах сыhыаннаа5ы барытын былаан буолбакка, дьиц тус бэйэтэ тугу ейдуурунэн – саныырынан ис киирбэхтик, оруннаахтык, олус уерэтиитэ – такайыыта суох ырытар идэлээ5ин чорботуохха сеп. Эрчимэн критикатын биир суол уратытынан ессе ацардас тус бэйэтин керуутун эрэ киэн туттубакка, аа5ааччылар кердебуллэрин таба тайанарга кыhанара уонна ону уксугэр ситиhэрэ. Литературнай критика туhунан бэйэтин тумуктээhиннээх санааларын этэр «Киhи тыла уоттаа5ар абытай ыстатыйатыгар» кини маннык суруйар: «Дьицнээх литературнай критик, ескетун эрэйэр курдук эттэххэ, эстет эрэ буолбакка, кылаабынайа олох, общество, дьон майгыта – сиэрэ хайдах сайдан, уларыйан иhиитин дирицник ицэн – тоцон кэтээн керер, билгэлиир, бэйэтин кэмин бастаан иhэр ейдеех – санаалаах дьонноруттан биирдэстэрэ буолуохтаах». Критик бу этиитэ киниэхэ быhаччы сыhыаннаах. Бу кини ер сылларга сецуербут тумуктээhиннээх санаата, салайтарар принцибэ буолар.

    Эрчимэн - педагог

         Эрчимэн педагог быhыытынан улэтин 1950с. Амма орто оскуолатыгар уруhуй, черчение учууталынан са5алаабыта. Онтон Дьокуускайдаа5ы педагогическай училище5а преподавателинэн улэлээбитэ. Кэлин Москватаа5ы А.М. Горькай аатынан литературнай институту уерэнэн бутэрэн баран, 1966 сылтан Саха государственнай университетыгар саха литературатын кафедратын сэбиэдиссэйинэн, старшай преподавателинэн улэлээбитэ. «А5а дойдуну кемускуур Улуу сэрии сылларынаа5ы саха советскай литературатын историята», «ССРС норуоттарын литературалара» диэн курстарга лекциялары аахпыта. «Тыл искусствота» диэн анал курсу ыыппыта. Ол кэмтэн ыла университет айар студеннарын тумэн «Сэргэлээх уоттара» литературнай кружогу тэрийэн салайбыта. Саха сууhунэн уолаттарын уонна кыргыттарын суруйааччы буоларга уонна тереебут литератураны таптыырга уhуйбута. Бу тумсуу иhинэн Е.П. Шестаков-Эрчимэн уерэппит-такайбыт ыччаттара: В.В. Скрябин-Идэлги, С.А.Попов-Сэмэн Тумат, Н.Е.Винокуров-Урсун, А.Кондратьев, В. Иванов, В. Потапова, И. Левин М. Михайлова, В. Хон курдук талааннаах суруйааччылар уунэн та5ыстылар. Эрчимэн педагог быhыытынан улахан уратылардаах киhи этэ. Кини хаhан да5аны литературнай процеhы араарбакка керер тосхоллоох этэ. Олус дириц аттарар ейдеех уонна ону суругунан да, тылынан да дьоццо тириэрдэр дьо5урдаа5а.

    Эрчимэн - суруйааччы

         Е.П. Шестаков-Эрчимэн биллэр-кестер поэт. Терут уус туелбэлэрин, аймах-билэ дьоннорун, сахатын сирин, тереебут-уескээбит норуотун ырыатыгар ыпсарар, хоhоонугар холбооттуур, кэпсээнигэр киллэттиир, дьикти- кэрэ талааннаах. Омос кердеххе Эрчимэн айбыта, бэчээттэппит да кинигэлэрэ соччо элбэ5э суох курдук. Ол эрээри итини барытын урдук уерэхтээх специалистары бэлэмниир сыралаах куннээ5и уонна угус еруттээх общественнай улэтин кытта дьуерэлии тутан сыаналаатахха оннук а5ыйах буолбатах. Эрчимэн айар улэтин са5аланыытын «Чеече» диэн ыстатыйа тахсыа5ыттан ыла аа5ар («Хотугу сулус» №2). Суруйааччы быhыытынан улахаттарга уонна о5олорго иккилии кинигэлэрдээх. Бастакы кинигэтэ «Аргыс тыал» (1960с.)- кэпсээннэр хомуурунньуктара. Кэпсээннэр угустэрэ тыа сирин оло5ор анаммыттар. Ол кэнниттэн о5олорго анаммыт «Оттойо ойууhут» (1969с.), «Этицнээх туун» (1975с.) диэн кинигэлэрэ бэчээттэммиттэрэ. Поэт о5олорго аналлаах кинигэлэрэ идэтинэн педагог буоларын уонна советскай о5олор (ол иhигэр бэйэтин о5олорун) иитиллиилэригэр улахан бол5омтотун уурарын керебут. О5олорго анаммыт бастакы кинигэтинэн «Оттойо ойууhут» буолбутугар поэт художник идэлээ5э сабыдыаллаабыта чахчы. Онтон «Этицнээх туун» аныгы о5олору норуот былыргы оло5ун- дьаhа5ын, итэ5элин-абыычайын кытта билиhиннэрэр. Ону таhынан кини ус хоhоон кинигэлэрдээх. Онтон биирэ «Этиллибэтэх таптал» (1963с.), «Сырдык сыллар» (1988с.), «Хара таас» (1992с.). «Этилллибэтэх таптал» хомуурунньук Эрчимэн поэзия5а балачча кэмнээ5и опытын тумэн кердерер. Кини туерт салаатыгар теманан керен, 28 хоhоонноро уонна ус эпическай айымньылара (баллада уонна поэмалар) киллэриллибиттэр. Поэкка сюжеттаах, гражданскай пафостаах хоhооннор уонна поэмалар табыллан тахсаллар. Итини «Ийэм барахсан» хоhоонтон, «Манчаары очуоhа» балладаттан уонна «Кецулу кербетех» поэматтан керуеххэ сеп.

    Туhаныллыбыт литература

    1. Писатели земли Олоцхо: библиографический справочник / Сост.: Д.В.Кириллин и др.:- Якутск : Бичик, 2000.- 448с.

    2. Лугинов Н. Эрчимэн: 60 сааhын туолуутугар // Хотугу сулус.- 1988с. - №5.- С.96

    3. Винокуров Н. Критик, суруйааччы, педагог // Чолбон. – 1993с. С.92-94

    4. Осипов И. Ойуур. Эрчимэнниин тиhэх сэhэргэhии// Чолбон. – 1996с. - №4. –С. 188-192

    Copyright MyCorp © 2024